KORTEJLAMI RELYATSION HISOBLASH.

Authors

  • Behzod Sobirjonov FarDU Axborot texnologiyalari kafedrasi o‘qituvchisi Author
  • Muxtorova Nasibaxon Axliddin qizi Farg‘ona davlat universiteti Axborot tizimlari va texnologiyalari yoʻnalishi 2-bosqich talabasi Author
  • Raxmatjonova Shaxzodaxon Komiljon qizi Farg‘ona davlat universiteti Axborot tizimlari va texnologiyalari yoʻnalishi 2-bosqich talabasi Author

Keywords:

Kortejli relyatsion hisoblash,TRC,Relyatsion ma’lumotlar bazasi,Kortej o‘zgaruvchilari,redikatlar,Mantiqiy bog‘lovchilar,Kvantorlar,Xavfsiz va xavfli ifodalar,Deklarativ so‘rov,Relyatsion algebra,SQL

Abstract

Ushbu maqolada kortejli relyatsion hisoblash (Tuple Relational Calculus — TRC) tushunchasi, uning rеlyatsion ma’lumotlar bazalaridagi o‘rni va nazariy asoslari yoritiladi. TRC deklarativ yondashuvga ega bo‘lib, unda natija qanday olinishi emas, balki qanday xususiyatlarga ega kеrtеjlar tanlanishi ko‘rsatiladi. Maqolada kortej o‘zgaruvchilari, predikatlar, mantiqiy bog‘lovchilar hamda mavjudlik va umumiylik kvantorlari kabi asosiy elementlar batafsil tushuntiriladi. Shuningdek, xavfsiz (safe) va xavfli (unsafe) ifodalar o‘rtasidagi farqlar ko‘rsatilib, TRCning SQL kabi zamonaviy so‘rov tillariga ta’siri tahlil qilinadi. Ushbu maqola rеlyatsion ma’lumotlar bazalarida protsedurasiz so‘rov tuzishning nazariy asoslarini yoritishga xizmat qiladi.

References

1. Qodirov A., Karimova D. – Kompyuter grafikasi va axborot texnologiyalari asoslari. – Toshkent: O‘qituvchi nashriyoti, 2021.

2. Rasulov B. – Axborot tizimlari va ularning amaliy qo‘llanilishi. – Toshkent: Fan va texnologiya, 2020.

3. Gonzalez R., Woods R. – Digital Image Processing. – Pearson Education, 2018.

4. Foley J., van Dam A. – Computer Graphics: Principles and Practice. 3rd edition. – Addison-Wesley, 2017.

5. ISO/IEC 10918-1:2013 – Information technology — Digital compression and coding of continuous-tone still images (JPEG).

6. AutoCAD Official Documentation – Autodesk Inc. – www.autodesk.com (murojaat sanasi: 2025-yil).

7. GIS Fundamentals – Paul Bolstad. – XanEdu Publishing, 2022.

8. Adobe Systems – Photoshop va Illustrator dasturlari bo‘yicha rasmiy qo‘llanma. – Adobe Help Center, 2024.

9. Shiraliyev M. – Geoinformatsion tizimlar va xaritashunoslik. – Toshkent: Geodeziya nashriyoti, 2019.

10. OpenCV Documentation – Image Processing and Computer Vision – opencv.org (2025-yil).

11. Matematika va kompyuter grafikasi asoslari. – Oliy ta’lim vazirligi o‘quv qo‘llanmasi, 2023.

12. Corel Corporation – CorelDRAW Graphics Suite User Guide. – 2023-yil rasmiy hujjat.

Downloads

Published

2025-12-01

Issue

Vol. 1 No. 9 (2025): INTERNATIONAL CONFERENCE OF SCIENCE & TECHNOLOGY

Section

Articles