FOYDALANUVCHILAR BOSHQARUVI

Behzod Sobirjonov; Sharofiddinov Shahobiddin Norinboy o‘g‘li

Authors

Behzod Sobirjonov FarDU Axborot texnologiyalari kafedrasi o‘qituvchisi Author
Sharofiddinov Shahobiddin Norinboy o‘g‘li Farg‘ona davlat universiteti Axborot tizimlari va texnologiyalari yoʻnalishi 2-bosqich talabalari Author

Keywords:

Foydalanuvchilar boshqaruvi, autentifikatsiya, avtorizatsiya, identifikatsiya, RBAC, ABAC, IAM, MFA, axborot xavfsizligi, ruxsat boshqaruvi, kiberxavfsizlik

Abstract

Foydalanuvchilar boshqaruvi (User Management) — axborot tizimlarida foydalanuvchilarni identifikatsiya qilish, autentifikatsiya jarayonini amalga oshirish va ularga tizim resurslaridan foydalanish bo‘yicha tegishli ruxsatlarni belgilashga qaratilgan kompleks mexanizmlar majmuasidir. Ushbu jarayon axborot xavfsizligining strategik elementi hisoblanadi va himoyalangan muhitda faqat vakolatli foydalanuvchilarning faoliyat yuritishini ta’minlaydi.

Zamonaviy korporativ tizimlarda foydalanuvchilar boshqaruvida RBAC (Role-Based Access Control), ABAC (Attribute-Based Access Control) va IAM (Identity and Access Management) kabi standartlar keng qo‘llaniladi. Gartner tadqiqotlariga ko‘ra, kuchli identifikatsiya va ruxsat boshqaruvi siyosati yo‘qligi tashkilotlardagi xavfsizlik buzilishlarining 50–70% hollarda asosiy omil sifatida qayd etilgan.