MAQSUD SHAYXZODA DRAMATURGIYASINING SAHNA TALQINLARI: O‘ZBEKISTON TEATRLARIDA NAMOYISH ETILGAN ASARLAR TAHLILI
Keywords:
Maqsud Shayxzoda, o‘zbek dramaturgiyasi, teatr san’ati, sahna talqini, sahnalashtirish, rejissura uslublari, aktyorlik mahorati, tarixiy drama, milliy o‘zlik, sahna bezagi, zamonaviy teatr texnologiyalari, tomoshabin qabul qilishi, teatr tanqidi, dramatik konflikt.Abstract
Maqolada o‘zbek dramaturgiyasining yirik vakillaridan biri Maqsud Shayxzodaning sahna uchun yaratilgan asarlari va ularning O‘zbekiston teatrlaridagi namoyishi keng tahlil qilinadi. Muallifning tarixiy va falsafiy mazmundagi dramalari sahna asarlari sifatida qanday talqin etilgani, rejissorlik yechimlari, aktyorlik mahorati va sahna bezaklari kabi komponentlar o‘rganiladi. Xususan, Shayxzodaning «Jaloliddin Manguberdi», «Mirzo Ulug‘bek» va «Amir Temur» kabi asarlarining turli teatr sahnalarida o‘ziga xos talqinlari, ularning tarixiy xotirani tiklash va milliy o‘zlikni ifodalashdagi o‘rni ochib beriladi. Maqolada, shuningdek, zamonaviy teatr texnologiyalari va sahna ifodasi imkoniyatlari orqali Shayxzoda dramaturgiyasining yangi qirralari qanday yoritilayotgani ilmiy jihatdan tahlil qilingan. Tomoshabinlar va teatr tanqidchilarining spektakllarga bergan baholari orqali asarlarning bugungi kun teatr san’atidagi dolzarbligi ham ko‘rsatib berilgan.
References
1. Shayxzoda M. Tanlangan asarlar. — Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti, 1988.
2. Ortiqov N. O‘zbek dramaturgiyasi taraqqiyoti. — Toshkent: Fan, 1995.
3. Umarova D. O‘zbek teatr san’ati va dramaturgiya tarixidan lavhalar. — Toshkent: San’at, 2002.
4. Ismatova M. Tarixiy obraz va sahna talqini: O‘zbek teatrlari tajribasi. — Toshkent: Akademnashr, 2010.
5. Tursunov K. Rejissura asoslari va zamonaviy teatr texnologiyalari. — Toshkent: San’at, 2015.
6. Karimov Sh. O‘zbek milliy teatrining shakllanishi va rivojlanish bosqichlari. — Toshkent: Yangi asr avlodi, 2017.
7. Zunnunov A. Teatr tanqidi va sahna madaniyati. — Toshkent: Istiqlol, 2011.
8. Qodirova M. O‘zbek dramaturgiyasi: tarix va taraqqiyot. — Toshkent: Ilm Ziyo, 2020.
9. Yusupov B. O‘zbek sahna san’ati va dramaturgiyada tarixiy obrazlar. — Toshkent: O‘zbekiston, 2022.
10. G‘afurov A. Maqsud Shayxzoda hayoti va ijodi. — Toshkent: Yangi asr avlodi, 2014.
11. Karimova F. Dramaturgiya va teatr: muammolar va yechimlar. — Toshkent: Fan va texnologiya, 2018.
12. O‘zbekiston davlat akademik drama teatri rasmiy sayti: https://dramteatr.uz
13. Saidov A. Milliy teatr san’atining rivojlanish yo‘llari. — Toshkent: Tafakkur, 2012.
14. Anvarova N. Sahna va dramaturgiya: o‘zaro aloqalar. — Toshkent: Adabiyot, 2019.
15. Komilov N. O‘zbek milliy ong va tarixiy xotira. — Toshkent: Ma’naviyat, 2003.
