NO-TURKIY DAVLATLAR TARKIBIDA YASHAYOTGAN TURKIY ELATLARNING MILLIY IDENTITETI, MIKRO-MILLATCHILIK HARAKATLARI VA TURK DAVLATLARI TASHKILOTIGA NISBATAN UMIDLA
Keywords:
Turkiy elatlar, madaniy identitet, mikro-millatchilik, diaspora, no-turkiy davlatlar, assimilyatsiya, TDT, xalqaro birdamlikAbstract
So‘nggi o‘n yilliklar ichida dunyo bo‘ylab etnik, madaniy va identitet bilan bog‘liq muammolar global siyosatning markaziy masalalaridan biriga aylandi. Ayniqsa, turkiy elatlar orasida tarixiy o‘zlikni saqlash, madaniyatni davom ettirish va global muhitda o‘z ovozini yo‘qotmaslikka intilish tobora kuchayib bormoqda. Bu jarayonlar ayniqsa no-turkiy davlatlar – Rossiya, Xitoy, Eron, Iroq singari mamlakatlar hududida istiqomat qilayotgan turkiy elatlar misolida yaqqol ko‘zga tashlanadi. Ushbu maqola ana shu guruhlarning madaniy va etnik identitetini saqlab qolish yo‘lidagi harakatlarini, ulardagi mikro-millatchilik holatlarini va transmilliy birdamlikka bo‘lgan ichki ehtiyojni o‘rganishga qaratilgan.
Maqolada bir nechta asosiy savollar tahlil qilinadi: Qanday qilib tarixan turkiy bo‘lgan elatlar bugungi kunda boshqa siyosiy va madaniy makonda yashamoqda? Ular o‘z madaniyatini qanday asrab qolmoqda? Diaspora tashkilotlari, ijtimoiy tarmoqlar, madaniy markazlar, til va din sohasidagi tashabbuslar qanday rol o‘ynayapti? Shu bilan birga, maqolada turkiy elatlar orasida Turk Davlatlari Tashkilotiga (TDT) nisbatan shakllanayotgan umidlar, ularning bir qismi sifatida tan olinishga bo‘lgan intilishlari, va bu umidlarning real geosiyosiy kontekstdagi imkoniyatlari tahlil qilinadi.Tadqiqot metodologiyasi sifatida tarixiy qiyosiy tahlil, kontent-analiz va zamonaviy diasporalarning media faoliyati asos qilib olingan. Har bir turkiy guruh alohida ko‘rib chiqilib, ularning madaniy siyosatga javoban qanday ichki qarshilik shakllari (mikro-millatchilik)ni ishlab chiqayotgani tahlil qilinadi.Ushbu maqola faktlar asosida, lekin insoniy yondashuvda yozilgan bo‘lib, ilmiy xulosalar orqali etnik va madaniy birdamlik haqidagi tushunchalarga yangi yondashuv olib kirishni maqsad qiladi.
References
Akiner, S. (1995). Islamic Peoples of the Soviet Union. Routledge.
2. Atabaki, T. (2006). Ethnicity and Autonomy in Iran: The Case of Azerbaijani Turks. Iranian Studies, 39(2), 229–251.
3. Balci, B. (2018). Uyghur Diaspora and Transnational Identity in Central Asia. Central Asian Affairs, 5(3), 287–307.
4. Cooley, A. (2012). Great Games, Local Rules: The New Great Power Contest in Central Asia. Oxford University Press.
5. Cornell, S. E. (2001). Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. Routledge.
6. Eren, E. (2020). The Role of the Organization of Turkic States in Regional Cooperation. Turkish Journal of International Relations, 19(1), 55–71.
7. Landau, J. M. (1995). Pan-Turkism: From Irredentism to Cooperation. Indiana University Press.
8. Laruelle, M. (2010). In the Name of the Nation: Nationalism and Politics in Contemporary Russia. Palgrave Macmillan.
9. Roberts, S. (2020). China’s Mass Internment of Uyghurs: “Education” or “Cultural Genocide”?. Journal of Political Risk, 8(7).
10. Tokluoglu, C. (2012). Definitions of National Identity, Nationalism and Nation-Building in Azerbaijan in the Post-Soviet Period. Nationalities Papers, 40(6), 849–867.
11. Yesevi, A. (2021). Türk Dünyası Entegrasyonu ve Kültürel Diplomasi. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 128(2), 10–29.
12. Zeyrek, M. (2019). Türk Dünyasında Ortak Alfabe ve Eğitim İmkânları. Uluslararası Türk Dünyası Kongresi Bildirileri.
13. UNESCO. (2022). Atlas of the World's Languages in Danger. Retrieved from https://unesdoc.unesco.org
14. Turkic Council. (2023). Official Reports and Declarations. Retrieved from https://www.turkkon.org
15. Human Rights Watch. (2021). World Report 2021: China Chapter (Uyghurs). Retrieved from https://www.hrw.org
Akiner, S. (1995). Islamic Peoples of the Soviet Union. Routledge.
2. Atabaki, T. (2006). Ethnicity and Autonomy in Iran: The Case of Azerbaijani Turks. Iranian Studies, 39(2), 229–251.
3. Balci, B. (2018). Uyghur Diaspora and Transnational Identity in Central Asia. Central Asian Affairs, 5(3), 287–307.
4. Cooley, A. (2012). Great Games, Local Rules: The New Great Power Contest in Central Asia. Oxford University Press.
5. Cornell, S. E. (2001). Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. Routledge.
6. Eren, E. (2020). The Role of the Organization of Turkic States in Regional Cooperation. Turkish Journal of International Relations, 19(1), 55–71.
7. Landau, J. M. (1995). Pan-Turkism: From Irredentism to Cooperation. Indiana University Press.
8. Laruelle, M. (2010). In the Name of the Nation: Nationalism and Politics in Contemporary Russia. Palgrave Macmillan.
9. Roberts, S. (2020). China’s Mass Internment of Uyghurs: “Education” or “Cultural Genocide”?. Journal of Political Risk, 8(7).
10. Tokluoglu, C. (2012). Definitions of National Identity, Nationalism and Nation-Building in Azerbaijan in the Post-Soviet Period. Nationalities Papers, 40(6), 849–867.
11. Yesevi, A. (2021). Türk Dünyası Entegrasyonu ve Kültürel Diplomasi. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 128(2), 10–29.
12. Zeyrek, M. (2019). Türk Dünyasında Ortak Alfabe ve Eğitim İmkânları. Uluslararası Türk Dünyası Kongresi Bildirileri.
13. UNESCO. (2022). Atlas of the World's Languages in Danger. Retrieved from https://unesdoc.unesco.org
14. Turkic Council. (2023). Official Reports and Declarations. Retrieved from https://www.turkkon.org
15. Human Rights Watch. (2021). World Report 2021: China Chapter (Uyghurs). Retrieved from https://www.hrw.org