DINIY MAZMUNDAGI MATERIALLARNI QONUNGA XILOF RAVISHDA TAYYORLASH, SAQLASH, OLIB KIRISH YOKI TARQATISH JINOYATLARI UCHUN JAVOBGARLIKNI TAKOMILLASHTIRISH
Keywords:
diniy ekstremizm, siyosiy-huquqiy jihatlari, profilaktika, hamkorlik, terrorizmga qarshi kurashish.Abstract
Diniy mazmundagi materiallar tarqatilishi dunyo miqyosida jiddiy masalalardan biri bo‘lib, u diniy ekstremizm va radikallashuv tahdidlarini oldini olish nuqtai nazaridan muhimdir. Bu borada O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida diniy materiallarni tayyorlash, saqlash, olib kirish yoki tarqatish bo‘yicha javobgarlikni belgilashda aniq va samarali mexanizmlarni joriy etish zarurati tug‘ilmoqda. Diniy mazmundagi materiallar tarqatilishi va ulardan noqonuniy foydalanish zamonaviy jamiyatda ko‘plab huquqiy va ijtimoiy muammolarni yuzaga keltiradi. Ekstremistik g‘oyalarni targ‘ib qiluvchi materiallar radikalizm, ijtimoiy nizolar va xavfsizlikka tahdidlarni kuchaytiradi. Shu sababli, ushbu yo‘nalishda qonunchilikni takomillashtirish va uni samarali qo‘llash muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasining ushbu masalaga oid qonunchilik bazasi va uni rivojlantirish yo‘llari ko‘rib chiqiladi.
References
1. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi.—Toshkent: “Adolat” nashriyoti, 2023 yil. Jinoyat kodeksi 244-3-moddasi: Diniy mazmundagi materiallarni tayyorlash, saqlash yoki tarqatish bilan bog‘liq huquqbuzarliklar uchun javobgarlik.Betlar: 362–364.
2. AQSh Patriot Act (2001).AQSh Kongressi tomonidan qabul qilingan qonun.
Patriot Act terorchi faoliyatni qo‘llab-quvvatlash yoki ekstremistik materiallarni tarqatishga oid javobgarlikni belgilaydi.Manba: AQSh Adliya vazirligining rasmiy sayti (www.justice.gov).
3. Rossiya Federatsiyasi Jinoyat kodeksi. — Moskva: “Yuridik fan” nashriyoti, 2021 yil.282-modda: Ekstremizm va millatlararo adovatni qo‘zg‘atuvchi materiallarga oid javobgarlik.Betlar: 312–315.
4. Germaniya Jinoyat kodeksi (Strafgesetzbuch, StGB).86-modda: Ekstremistik va nafrat uyg‘otuvchi materiallarni tarqatish bo‘yicha javobgarlik.Betlar: 145–147. Manba: Germaniya Federativ Respublikasi Adliya vazirligi rasmiy veb-sayti (www.bmj.de).
5. Fransiya Jinoyat kodeksi.421-2-5-moddasi: Terrorizmni targ‘ib qiluvchi materiallarga oid huquqbuzarliklar.Manba: Fransiya hukumati rasmiy huquqiy portali (www.legifrance.gouv.fr).
6. Buyuk Britaniya Terrorism Act (2006).Terrorizm va ekstremistik materiallar tarqatilishiga qarshi kurash bo‘yicha qonun.Jazolar: 15 yilgacha qamoq jazosi.Manba: Buyuk Britaniya hukumati rasmiy qonunchilik portali (www.legislation.gov.uk).
7. Hindiston Information Technology Act (2000).69A-modda: Internetda noqonuniy va ekstremistik materiallarni tarqatish bo‘yicha javobgarlik.Manba: Hindiston Adliya vazirligi (www.meity.gov.in).
8. Turkiya Jinoyat kodeksi.216-moddasi: Diniy va milliy adovatni qo‘zg‘atadigan materiallarga oid qonunchilik.Manba: Turkiya Adliya vazirligining rasmiy sayti (www.adalet.gov.tr).
9. Xitoy Cybersecurity Law (2017).Ekstremistik materiallarni internet orqali tarqatishga oid javobgarlik.Manba: Xitoy hukumati rasmiy nashrlari.
10. Saudiya Arabistoni Counter-Terrorism Law (2014).Terrorizmni targ‘ib qiluvchi diniy mazmundagi materiallarga oid qonunchilik.Manba: Saudiya Arabistoni Ichki ishlar vazirligi (www.moi.gov.sa).
11. Indoneziya Electronic Information and Transactions Law (2008).Internetda diniy ekstremizmga oid materiallarni tarqatish bo‘yicha javobgarlik.Manba: Indoneziya huquqiy portali (www.bphn.go.id).
12. BMT Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi. — Nyu-York: BMT, 1948 yil.
18-modda: Din va e’tiqod erkinligi. Manba: BMTning rasmiy veb-sayti (www.un.org).
13. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Ekstremizmga qarshi kurashish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi farmoni. Toshkent: Prezident matbuot xizmati, 2022. — 3-5-betlar.
14. Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi (1948 yil). BMT nashri. — 19-moddasi, 8-bet.
15. Turkiya Respublikasining din erkinligini ta’minlash to‘g‘risidagi qonunlar. Anqara: "Yuridik tadqiqotlar markazi", 2020. — 75-80-betlar.
16. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi plenumining qarorlari. Toshkent: "Adolat", 2023. — 45-50-betlar.
17. S.V. Borodin. "Ekstremizmga qarshi kurash huquqiy asoslari." Moskva: "Yuridik fan", 2019. — 123-130-betlar.
18. Turkiya Respublikasining din erkinligini ta’minlash qonuni. — Anqara: "Yuridik tadqiqotlar markazi", 2020. — 75-80-betlar.
19. S.V. Borodin. Ekstremizmga qarshi kurash huquqiy asoslari. — Moskva: "Yuridik fan", 2019. — 123-130-betlar.
20. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 01.07.2021 yildagi PF-6255-son “ 2021 — 2026-yillarga mo‘ljallangan ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashish bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”., https://lex.uz/docs/-5491626
