SANOATDA INSON KAPITALIGA ASOSLANGAN TEJAMKOR ISHLAB CHIQARISH TIZIMLARINING IQTISODIY TAHLILI
Keywords:
inson kapitali, tejamkor ishlab chiqarish tizimi, iqtisodiy samaradorlik, malaka oshirish dasturlari, ishlab chiqarish tannarxi, mahsulot sifati, kadrlar aylanishi, raqamli transformatsiya, “uzkabel” aksiyadorlik jamiyati, sanoat korxonalarining rivojlanishi.Abstract
Mazkur ilmiy maqolada O‘zbekistonning yirik sanoat korxonasi - “Uzkabel” aksiyadorlik jamiyati misolida inson kapitaliga asoslangan tejamkor ishlab chiqarish tizimlarining iqtisodiy samaradorligi batafsil tahlil qilinadi. Tadqiqotda 2020–2024 yillar davomida korxona xodimlarini malaka oshirish, ularni qayta tayyorlash va raqamli ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan investitsiyalar ishlab chiqarish samaradorligini sezilarli darajada yaxshilaganligi ko‘rsatildi. Jumladan, malaka oshirish dasturlari natijasida mehnat unumdorligi 20 foizga oshgan, mahsulot sifatidagi nosozlik va defektlar soni esa 15 foizga kamaygan. Bu jarayonlar ishlab chiqarish tannarxini o‘rtacha 12 foizga pasayishiga olib kelgan, shu bilan birga kadrlar aylanishi 18 foizdan 10 foizgacha tushib, yollash hamda o‘qitish xarajatlarini 20 foizga qisqartirish imkonini yaratdi.
Shuningdek, 2023 yilda raqamli transformatsiya bo‘yicha o‘tkazilgan treninglar ishlab chiqarish jarayonlarining avtomatlashtirilishini 9 foizga oshirishga sabab bo‘ldi, bu esa jarayonlarning samaradorligini yanada oshirdi. Ushbu tadqiqot inson kapitaliga qaratilgan sarmoyalar nafaqat korxonaning moliyaviy ko‘rsatkichlarini yaxshilash, balki sanoat ishlab chiqarishining tejamkor tizimini barqaror rivojlantirish uchun muhim omil ekanligini isbotlaydi.
Maqola O‘zbekiston sanoat korxonalarida inson kapitalini rivojlantirishga oid strategiyalarni shakllantirish va xarajatlarni optimallashtirish bo‘yicha amaliy tavsiyalarni ham o‘z ichiga oladi.
References
1. Becker, G. S. (1993). Human capital: A theoretical and empirical analysis, with special reference to education (3rd ed.). University of Chicago Press.
2. Shultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American Economic Review, 51(1), 1–17.
3. McKinsey & Company. (2022). The future of work in manufacturing: Upskilling and digital transformation. https://www.mckinsey.com/industries/advanced-electronics/our-insights/the-future-of-work-in-manufacturing
4. International Labour Organization. (2021). Skills for a resilient workforce: The role of training during the COVID-19 pandemic.
https://www.ilo.org/global/topics/coronavirus/skills-resilience/lang--en/index.htm
5. World Bank. (2023). Human Capital Index 2023: Investing in the future workforce. https://www.worldbank.org/en/publication/human-capital
6. Mirzaev, O. (2021). Inson kapitali va ishlab chiqarish samaradorligi: O‘zbekiston sanoat korxonalari misolida. Toshkent iqtisodiyot va pedagogika instituti ilmiy ishlari, 3(12), 45–53.
