XAVFSIZLIK VA UNING SHAKLLARI
Keywords:
Qulflash, tranzaksiya, deadlock, starvation, MVCC, Timestamp Ordering, eksklyuziv qulflash, umumiy qulflash, ikki bosqichli qulflash, ma’lumotlar bazasi boshqaruv tizimi (BBBT), ma’lumotlar yaxlitligi, resurs boshqaruvi, parallel ishlash, o‘lim to‘quvchisi, ochlik, SQL.Abstract
Maqolada qulflash mexanizmining ma’lumotlar bazalarida ishlashidagi ahamiyati va uning turli shakllari, shu jumladan, jadval darajasida qulflash, qator darajasida qulflash va maydon darajasida qulflash kabi o‘ziga xos turlari batafsil ko‘rib chiqilgan. Qulflash tizimlari bir vaqtning o‘zida bir nechta transaksiyalarni amalga oshirish imkoniyatini yaratib, ma’lumotlar yaxlitligini ta’minlashga xizmat qiladi. Maqolada shuningdek, qulflash tizimlarida yuzaga keladigan muammolar, masalan, deadlock (o‘lim to‘quvchisi), starvation (ochlik), va ularni yechish usullari hamda zamonaviy ma’lumotlar bazalarida qulflashning ishlash prinsiplari haqida so‘z yuritilgan. Shu bilan birga, qulflash va alternativ usullar, xususan, MVCC (Multi-Version Concurrency Control) va Timestamp Ordering texnologiyalariga ham alohida e’tibor qaratilgan. Maqola, ma’lumotlar bazalarida samarali va xavfsiz ishlash uchun qulflash mexanizmlarini to‘g‘ri tanlash va ulardan foydalanishni o‘rgatadi.
References
1. Silberschatz, K., Korth, H. F., & Sudarshan, S. — “Database System Concepts” (6th ed., 2011).
2. Ma’lumotlar bazalari, tranzaksiyalar va qulflash mexanizmlarining asosiy tushunchalari haqida mukammal manba.
3. Elmasri, R., & Navathe, S. B. — “Fundamentals of Database Systems” (7th ed., 2015).
4. Ma’lumotlar bazalarining nazariyasi va amaliyotini batafsil tushuntiruvchi asosiy darslik.
5. Date, C. J. — "An Introduction to Database Systems" (8th ed., 2003).
6. Ma’lumotlar bazasi tizimlarining tarixiy rivojlanishi va asosiy prinsiplari.
7. Connolly, T., & Begg, C. — "Database Systems: A Practical Approach to Design, Implementation, and Management" (6th ed., 2015).
8. Ma’lumotlar bazasi tizimlari dizayni va boshqaruvi bo‘yicha amaliy yondashuvlar.
9. Garcia-Molina, H., Ullman, J. D., & Widom, J. — "Database Systems: The Complete Book" (2nd ed., 2008).
10. Tranzaksiya boshqaruvi, qulflash mexanizmlari va ma’lumotlar yaxlitligini ta’minlash bo‘yicha chuqur tahlillar.
11. Исраил Нурмаматович Тожимаматов. (2022). ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚНИНГ ИЖТИМОИЙ МУАММОЛАРИ. 4(1), 702–705.
12. Тожимаматов Исраил. (2021). Рақамли иқтисодиётда big data технологияси, 420–430.
